نرَه

 کره از  ماست و بوسیله مشکی سفالی که در زبان تات شال شاهرود به آن " نِرَه " گفته می شود بدست می آمد

این کوزه ها و مشکهای سفالی درظرفیتهای مختلف لیتری توسط سفالگران ساخته می شده که از بیست تا پنجاه الی شصت لیتر معمول بود.  

این مشکها تا نصف مخزن بایستی پراز ماست و مابقی اش آب ریخته می شد. عمل مشک تکانی را که به زبان شالجی ( نره زن  ) می گویند اکثرا صبح زود قبل از طلوع آفتاب و با ماست چندروز از قبل تهیه شده و  تقریبا  ترش شده  را با آب انجام می دادند

معمولا این کار توسط زنان انجام می  گرفت  . عمل مشک تکانی دو الی سه ساعت بطول می کشید و درب مشک کره گیری در هنگام تکاندن به وسیله پوست یا مشمایی محکم بسته می شد.

دریچه ای کوچک به قطر انگشت سبابه دست در محدوده فوقانی و در کنار دریچه اصلی کوزه یا  " نِرَه " وجود داشت که محل تخلیه هوا و گاز حاصله از عمل تکانیدن بود.

  درب این مجرای کوچک درهرنیم ساعتی باز و با فرو کردن شاخه ای باریک از درخت به قطر پنج یا شش میل وبه طول پنجاه سانت به داخل مشک، از وضعیت داخل کوزه واینکه پیشرفت تبدیل ماست به کره تا چه اندازه ای است مطلع می شدند.اگر ماست به صورت کامل به دوغ و کره تبدیل شده باشد می بایستی کره به صورت تکه هایی به انداره نخود برروی آن چوب می چسبید.

نرَه بهنگام تکان دادن باید برروی  بالش یا هر وسیله مشابه ی دیگری  به صورت خوابیده تکان داده می شد. طریقه تکان دادن مشک هم کار هرکسی نبود و تجربه لازم را می طلبید. چنانکه کوزه طوری باید تکان داده می شد تا محتوای داخل آن به صورت یکجا جابجا میشده و در هنگام برخورد دوغاب آن به ته کوزه، صدای دنگ به صورت منقطع شنیده می شد

 تکان دهنده نرَه موقعی که مطمئن می شد ماست داخل کوزه کاملا به دوغ وکره تبدیل شده درب اصلی نره را باز می کرد و محتوای داخل آنرا کاملا در دیگ بزرگی تخلیه می کرد و کره حاصله را برروی دوغ قرار گرفته بود برمی داشت و در ظرف دیگری قرار میداد.  

سپس از طریق جوشاندن دوغ از محتویات آن لور بدست می آمد و  اگر لور را با نمک آغشته می کردند از حاصل اینها شور بدست می آمد  و یا دوغ را داخل کیسه ای مدقالی می ریختند و پس از گرفته شدن آب آن ماست چکیده بدست می آمد .

نمونه ای از دوغهای محلی چکیده درداخل کیسه های آویخته شده

رضا نعمتی کرفکوهی با کمی تغییر